Soğuk Algınlığı; Nezle mi, Grip mi ?
Halk arasında Grip hastalığı ve Soğuk algınlığı (Nezle) sıklıkla karıştırılmaktadır.
Grip zannedilen hastaların çoğunluğu nezledir.
Soğuk Algınlığı(Nezle) Belirtileri:
Asıl odak burundur. Sıklıkla burun akıntısı ,tıkanıklık , aksırma, hafif ateş görülür.
Semptomlar 1 -5 gün sürer, Aşısı yoktur, sık görülen enfeksiyon hastalığıdır.
Grip Belirtileri:
Tüm vücut hastadır, Öksürük, yüksek ateş vardır. Se mptomlar 2 -3 gün sürer. Aşısı var, Daha nadir görülür.
Grip nasıl bulaşır?
Hastalığın belirtileri nelerdir?
Bulaşmayı takiben 1-3 günde;
Canlı grip virüslerinin bulunabileceği, sık dokunduğumuz bazı yüzeyler şunlardır:
Hastalığın Bulaştırıcılık Süresi
Hastalık belirtilerinin başlamasından 1 gün önce bulaştırıcılık başlar. Hastalık başladıktan sonra 7 gün süresince bulaştırıcılık devam edebilir.
Küçük çocuklarda bulaştırma süresi 10 güne kadar uzayabilir.
Hastalığın Seyri
Grip genellikle hafif veya orta şiddette seyreder, bazı kişilerde ağır seyredebilir.
Hafif veya orta seyirli hastalıkta ; ateş (38 C?dan fazla), kuru öksürük, boğaz ağrısı, burun akıntısı, baş ağrısı, halsizlik görülebilir. Hastalık ortalama bir hafta sürer.
Ağır seyirli hastalık; ağır solunum sıkıntısı, hızlı solunum, bilinç değişikliği, havale bulgularından en az biri varsa ağır seyirli hastalık vardır. Bu durumda hastalık daha uzun sürer ve bazen ölümle sonuçlanabilir.
Komplikasyonlar
Gripte hastalığa bağlı olarak yeni sağlık sorunları (komplikasyonlar) ortaya çıkabilir:
Zatürre (pnömoni), bronşit, sinüzit ve orta kulak iltihabı sık görülen sağlık sorunlarıdır.
Kronik hastalıklarda alevlenme (astım krizi, epilepsi nöbeti, diyabet koması vb.), kalp kası ve zarı iltihabı, menenjit, geçici felç (Guillain Barre Sendromu), şok, erken doğum ve düşük vb. sağlık sorunları nadiren görülür.
Hastalığın Teşhisi
Gripte kesin teşhis laboratuvar tetkiki ile konur.
Pandemik gripte her hastada laboratuvar testi yapmaya gerek yoktur, teşhis klinik belirtilere bakılarak konulur.
Tedavi
1- Destekleyici Tedavi
2- Antiviral ilaç tedavisi
3- Gribe bağlı diğer sağlık sorunlarının tedavisi
Destekleyici Tedavi
İstirahat
- Hastalık belirtileri olan kişilerin istirahat etmeleri gerekir.
- Hastane yatışı gerekmeyenlerin ev istirahatleri, hastalık belirtilerinin geçmesinden bir gün sonrasına kadar sürmelidir.
-Ağrı kesici ve ateş düşürücü ilaçlar kullanılabilir.
-Çocuklarda ağrı kesici-ateş düşürücü olarak aspirin kullanılmamalıdır.
Destekleyici Tedavi
Bol sıvı alınmalı
Beslenmeye dikkat edilmeli
Sigara içmemeli
Antiviral İlaç Tedavisi
Ağır hastalık için risk grubunda olmayan ve hastalığı hafif geçiren birçok kişiye antiviral ilaç tedavisi gerekmez.
Antiviral ilaç hekim tavsiyesine göre kullanılmalıdır.
Ciddi hastalık belirti ve bulgusu olanlar ve ağır hastalık için risk grubunda bulunanlar hemen sağlık kuruluşlarına başvurmalıdır.
Hastaların Evde Uyması Gereken Kurallar
Zorunlu haller dışında, ateşleri düştükten 24 saat sonrasına kadar evde istirahat etmelidirler.
İyi havalandırılabilen ayrı bir odada kalmalı ve oda mümkünse güneş ışığı almalıdır.
Evdeki ortak kullanım alanlarında ve evden dışarı çıkmaları gereken zorunlu hallerde tıbbi maske takmalıdır.
Evdeki Kişilerin Korunması
Hastanın bakımını yapanlar dışında hasta odasına girilmesi sınırlandırılmalıdır.
Hastaya bakım verecek kişi mümkünse aynı kişi olmalı ve ağır hastalık için risk grubunda olanlar hasta bakımı ile ilgilenmemelidir.
Hasta ile yakın temastan mümkün olduğunca kaçınılmalıdır.
Hasta, öksürürken ağız ve burnunu tek kullanımlık mendille kapatmalı, ellerini sık sık su ve sabunla yıkamalıdır. Bu amaçla alkol içeren el antiseptikleri de kullanılabilir.
Eller yıkandıktan sonra kâğıt havlu kullanılmalı veya hasta ile diğer kişilerin havluları ayrı olmalıdır.
Diğer kişiler mümkün olduğu kadar hasta ile aynı sofrada yemek yememelidir.
Oturma odası, banyo, mutfak gibi ortak kullanılan alanlar sık sık havalandırılmalıdır.
Hasta Bakımı Yapanların Korunması
Hasta bakımı esnasında tıbbi maske takılmalıdır.
Hasta olan küçük çocuk tutulurken, yüze öksürmesini engellemek için çenesi bakım yapan kişinin omzunda olmalıdır.
Hastaya ait mendil ya da çamaşırlarla temas sonrasında eller yıkanmalı veya alkol içeren el antiseptiği kullanılmalıdır.
Hastayla aynı evde yaşayanlar kendilerini grip belirtileri açısından takip etmelidirler.
Grip Virüsünün Dayanıklılığı
Grip virüsleri sıcağa ve güneş ışığına dayanıksızdır.
Alkol (% 60-80 oranında) virüsü etkisiz hale getirir.
Virüs:
Kâğıt havlu ve kumaş gibi gözenekli yüzeylerde en fazla 12 saat,
Metal gibi düzgün yüzeylerde 1-2 gün,
Kâğıt paralarda kâğıdın özelliğine göre 3 güne kadar canlı kalabilir.
Ev Temizliği
Hasta tarafından kullanılan kâğıt mendiller ve diğer tek kullanımlık malzemeler çöpe atılmalı, kullanılmış mendil ve benzer atıklarla temas durumunda eller yıkanmalıdır.
Yatak başı, masa, kapı kolları, lavabo, musluk başlıkları, telefon ahizesi, uzaktan kumandalar ve oyuncaklar gibi virüsün kolayca bulaşabileceği yüzeyler gündelik hayatta kullanılan deterjanlarla temizlenmelidir.
Özel dezenfektanların kullanılmasına gerek yoktur.
Hastaların kullandığı yemek kapları, havlu, çamaşır, çarşaf gibi eşyaların ayrı olarak yıkanmasına gerek yoktur.
Yemek kapları bulaşık makinesinde ya da elde bulaşık deterjanı kullanılarak yıkanabilir.
Ortak kullanılan eşyalar yıkandıktan sonra bir başkası tarafından kullanılabilir.
Hastanın kullandığı banyo ve tuvalet evde kullanılan deterjanlarla günlük olarak temizlenmelidir.
Hastalıktan Korunma
Gripten korunmada en etkili yöntem aşıdır. Aşılama;
Hastalıktan korur,
Hastalığa bağlı ağır sağlık sorunlarını ve ölümleri azaltır,
Hastalığın yayılmasını engeller,
Toplumda verilmesi gereken zorunlu hizmetlerin kesintisiz sürdürülmesini sağlar,
Gribe bağlı okul devamsızlığını ve iş gücü kaybını önler,
Ekonomik kayıpları önler.
Aşı Tipleri
Dünyada halen içeriğine göre üç tip pandemik grip
aşısı üretilmektedir. Bunlar ;
-Adjuvanlı ölü virüs aşısı,
-Adjuvansız ölü virüs aşısı,
-Canlı virüs(sprey) aşısıdır.
Aşının koruyuculuğu, aşılamadan sonra, 10 ila 14 günde başlayıp, 3. haftada en üst düzeye ulaşır.
Aşılanmadan sonra da, koruyuculuk için gerekli süre sağlanana kadar, kişisel koruyucu önlemlere özen gösterilmeye devam edilmelidir
Adjuvanlı aşı, pandemik H1N1 virüsüne karşı yaklaşık %90 oranında koruyucudur.
Aşı, 9 yaş ve altındaki kişilere 2 doz, 10 yaş ve üzerindeki kişilere tek doz olarak uygulanmaktadır. İki doz arasındaki süre en az 3 hafta olmalıdır.
6 ay ve altındaki bebeklere yeterli bağışıklık cevabı geliştiremedikleri için aşı uygulanmamalıdır.
Emzirme döneminde aşı uygulanabilir
Grip geçirdiği laboratuvar tetkiki ile belirlenmemiş kişiler aşılanabilir.
Grip aşısı diğer aşılar ile aynı günde veya farklı günlerde uygulanabilir. Aşı takvimindeki diğer aşılar ertelenmemelidir.
Grip Aşısı Uygulamasında Öncelikli Kişiler
Kronik hastalığı olanlar:
- Akciğer hastalığı olanlar (astım, KOAH vb.)
- Kalp-damar hastalığı olanlar (hipertansiyon hariç)
- Böbrek ve karaciğer yetmezliği
-Şeker hastalığı
-Kan hastalıkları
-Kas-sinir hastalıkları
-Bağışıklık sistemi baskılanmış olan kişiler (AİDS,kanser, steroid kullanımı vb)
-Aşırı kilolu kişiler
-19 yaşından küçük olup sürekli aspirin kullananlar
-Gebeler ile doğum veya düşük yapmış ilk 15 gündeki kadınlar
2 Aralık 2009 tarihinden itibaren ;
6 ay - 50 yaş arasındaki grupta yer alan herkese,
Bulunduğu yaşa bakılmaksızın risk grubunda yer alanlara,
Sağlık personeli başta olmak üzere itfaiye, doğalgaz,su ve elektrik işleri, iletişim, ulaştırma, güvenlik ve asayiş gibi hizmetlerde çalışanlara talep etmeleri halinde aşı yapılmaktadır.
Pandemik grip aşısı, sağlık ocakları, aile hekimlikleri ve hastanelerde ücretsiz olarak uygulanmaktadır.
Aşının kesinlikle yapılmaması gereken durumlar:
-Yumurta yediğinde şoka girecek derecede ağır alerji görülenler,
-Önceki grip aşılaması sonrası şoka girecek derecede ağır alerji görülenler,
-Guillian Barré Sendromu geçirenler aşı yaptırmamalıdır.
Aşılamanın Ertelenebileceği Durumlar
Yüksek ateş (38ºC ve üzeri),
Yeni başlayıp henüz teşhisi konamamış hastalıklarda teşhis konulana kadar aşılama ertelenebilir.
Yan etkiler
Her ilaçta olduğu gibi grip aşılarında da çeşitli yan etkileri vardır. Ancak bunların çoğu lokal ve hafif yan etkiler olup hiçbir müdahaleye gerek kalmaksızın kendiliğinden iyileşmektedir.
Dünya Sağlık Örgütü?ne yapılan bildirimlere göre; 19 Kasım 2009 tarihine kadar yaklaşık 65 milyon doz pandemik grip aşısı kullanıldığı ve aşının mevsimsel grip aşısı kadar güvenli olduğu ortaya çıkmıştır.
Sık görülen yan etkiler (1/100-1/10):
Bu yan etkiler genellikle aşıdan sonraki birkaç günde içerisinde kendiliğinden düzelir.
Aşı uygulanan bölgede kızarıklık, şişlik, sertlik, morarma, ağrı, vücut kırıklığı, yorgunluk, baş ağrısı, terleme, titreme, eklem ağrısı, kas ağrısı.
Yaygın olmayan yan etkiler (1/1.000-1/100):
Yaygın cilt reaksiyonu (ürtiker/kurdeşen dahil).
Nadir görülen yan etkiler(1/10.000-1/1.000):
Tansiyonda düşme, şok, sinirlerin geçtiği yol boyunca ağrı, pıhtılaşma hücrelerinde azalma nedeniyle kanama.
Çok nadir görülen yan etkiler (<1/10.000):
Vaskülit (damar iltihabı), nörit (sinir iltihabı), ensefalomiyelit (beyin-omurilik dokusu iltihabı), Guillain-Barre Sendromu.
Ülkemizde bugüne kadar yapılan aşılama sonrasında beklenmeyen önemli bir yan etki tespit edilmemiştir.
Aşı sonrası görülen bazı yan etkiler mevsimsel grip aşılarında görülen sıklıktadır.
Aşının yararı, olumsuz etkileri ile kıyaslandığında çok daha yüksektir.
Aşının etkinliği
<65 yaşta aşı etkinliği 70%-90%
Hasta ve zayıf yaşlılarda 30%-40%
Hastaneye yatışta koruma oranı 50%-60%
Ölümden koruma oranı 80%
5-7 yaş çocuklarda koruma oranı % 80
El yıkama:
El yıkama diğer birçok bulaşıcı hastalıkta olduğu hastalığın bulaşmasının engellenmesinde önemlidir. Eller usulüne uygun şekilde su ve sabun kullanılarak yıkanmalıdır.
Suya ulaşılamayan durumlarda alkol içeren el antiseptikleri kullanılabilir.
Yıkama süresi en az 20 ? 30 saniye olmalıdır.
El yıkarken, ellerin bütün yüzeyleri ve parmak araları su ve sabun ile iyice köpürtülerek yıkanmalıdır.
Eller normal zamana göre daha sık ve şüpheli yüzeylere temastan sonra yıkanmalıdır.
Kalabalık ortamlarda bulunmaktan ve yakın temastan kaçınılmalı,
Öksürme ve hapşırma adabına riayet edilmelidir: Öksürme ve hapşırma esnasında tek kullanımlık mendil kullanılmalı ve kullanılan mendil çöpe atılmalıdır. Mendile ulaşılamayan hallerde kol içine hapşırılmalı ve öksürülmelidir.
Hastalıktan Korunma
Okullarda Ve Diğer Kuruluşlarda
Temizlik
Su ve sabun el temizliğinde yeterlidir. Suya ulaşılamayan durumlarda alkol içeren el antiseptikleri kullanılabilir.
Günlük temizlikte kullanılan deterjanlar yüzey ve eşya temizliğinde yeterlidir.
Asıl olan öğrenciler ve personel okulda iken temizlik yapmak ve riskli bölgeleri günde en az 2 kez temizlemektir.
Özel bir dezenfeksiyon işlemine gerek yoktur.
